ĐẠI HỌC MAHASARAKHAM
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
CHUYÊN NGÀNH TIẾNG VIỆT
BÀI TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
GIÁ TRỊ VĂN HỌC CỦA KINH THI
ĐỀ TÀI: TÌM HIỂU NGÔN NGỮ- VĂN HÓA VIỆT TRONG CỘNG ĐỘNG NGƯỜI THÁI GỐC VIỆT TỈNH UBON RATCHATHANI
Sinh viên thực hiện: Sawanya Sareesanitwong
Tên tiếng Việt : Phan Nhiên
MSSV: 54010118003
Sinh viên năm thứ : 4
GVHD: TS. Nguyễn Ngọc Quận
thành phố Hồ Chí Minh, tháng 7 năm 2012
MỤC LỤC
Trang
DẪN NHẬP 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 1
2.1. Mục tiêu nghiên cứu 1
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 2
3. Phương pháp nghiên cứu 2
4. Giới hạn của đề tài 2
NỘI DUNG 3
1. Những vấn đề chung 3
1.1. Nguồn gốc của Kinh Thi 3
1.2. Bố cục của Kinh Thi 5
2. Chủ đề tình yêu trong Kinh Thi 6
2.1. Tình yêu trong gia đình 7
2.1.1. Tình yêu đôi lứa, sự thủy chung của vợ chồng 7
2.1.2. Tình yêu thương với những người thân trong gia đình (ông bà, cha mẹ, anh chị em…) 18
2.2. Tình yêu giữa trai gái chưa lập gia đình 22
2.3. Tình yêu quê hương đất nước 31
KẾT LUẬN 35
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Tình yêu, theo thời gian đã luôn là chủ đề muôn thuở của nhân loại, đã luôn làm rung động không biết bao nhiêu là trái tim nghệ sĩ. Từ nền văn học dân gian cho đến nền văn học bác học, từ những tác giả dân gian vô danh cho đến những nhà văn, nhà thơ tên tuổi hầu như đã từng có lần bị đánh thức bởi những tình yêu đẹp trong cuộc sống, lấy đó làm nguồn cảm hứng mà viết nên những sáng tác của riêng mình. Những khúc ca tình yêu muôn thuở ấy cũng đã trỗi dậy trong Kinh Thi – bộ sách được xem là kết tinh của nền văn học miền Bắc Trung Quốc cổ đại. Bởi Kinh Thi thực chất là một tập gồm những câu ca dao Trung Hoa rất cổ, phần lớn là ca dao dân gian được các nhạc quan sưu tầm và sau này được Khổng Tử san định lại. Ca dao, dân ca được truyền tụng trong dân gian suy cho cùng đều thuộc thể loại trữ tình, hay có thể gọi bằng một cái tên khác là thi ca dân gian. Mà đã nói đến thi ca thì tức là đang nói đến sự phát khởi trong tâm hồn con người. Con người sử dụng thi ca, hoặc để giãi bày, tâm sự hoặc để tìm lại chính mình giữa những lo toan bộn bề trong cuộc sống. Ngược lại, thi ca giống như một công cụ đắc lực, giúp thắt chặt mối quan hệ giữa con người với con người để từ đó làm nảy sinh và chắp cánh cho biết bao nhiêu tình yêu đẹp trên thế gian.
Vậy nên ta có thể kết luận, tình yêu là một trong những chủ đề quan trọng trong Kinh Thi. Nó giống như một gam màu tươi sáng tô điểm cho bức tranh sinh hoạt rộng lớn của người dân Trung Hoa cổ đại, như một nốt nhạc trong bản nhạc đa âm của tâm hồn con người. Vì thế, việc tìm hiểu, nghiên cứu chủ đề tình yêu trong Kinh Thi là một việc làm cần thiết và hết sức quan trọng.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu:
2.1. Mục tiêu nghiên cứu:
- Cung cấp cho người đọc những kiến thức căn bản về nguồn gốc và nội dung khái quát của Kinh Thi
- Phát hiện ra những nét mới về chủ đề tình yêu trong Kinh Thi, đưa ra những nhận định, khái quát về diễn biến tâm lý, tình cảm của chủ thể trữ tình trong mỗi thiên có liên quan.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Trình bày những thông tin liên quan đến nguồn gốc và nội dung khái quát của Kinh Thi.
- Phân tích các thiên có liên quan đến chủ đề tình yêu trong phần Quốc phong của Kinh Thi, chứng minh, trình bày quan điểm.
3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp phân tích
- Phương pháp tổng hợp
4. Giới hạn của đề tài:
Trong 160 thiên thuộc phần Quốc phong trong Kinh Thi chỉ chọn lọc một số bài có liên quan đến chủ đề tình yêu. Chỉ tập trung nghiên cứu phần Quốc phong vì đây là những bài ca dao của cư dân các nước chư hầu được các nhạc quan sưu tầm, do đó có khả năng phản ánh chân thực, sinh động đời sống tình cảm của nhân dân thuộc mọi tầng lớp trong xã hội Trung Quốc cổ đại.
NỘI DUNG
1. Những vấn đề chung:
1.1. Nguồn gốc của Kinh Thi:
Kinh Thi là một bộ sách tập hợp rất nhiều những câu ca dao cổ của Trung Hoa. Giai thoại của những câu ca dao này được kể lại bắt đầu từ sự kiện năm năm đi tuần thú một lần của Thiên Tử và sau đó các nhạc quan (chức quan phụ trách việc đi nhặt ca dao trong dân gian) phải dâng hiến ca dao để xem lịch sử, phong tục và phản ứng của nhân dân với triều đình. Trong Thi tập truyện, Chu Hy cũng luận về Quốc phong rằng: “Quốc giả, chư hầu sở phong chi vực, nhi phong giả, dân tục ca dao chi thi dã. Vị chi phong giả, dĩ kì bị thượng chi hóa dĩ hữu ngôn, nhi kỳ hựu túc dĩ cảm nhân, như vật nhân phong chi động dĩ hữu thanh, nhi kỳ thanh tựu túc dĩ động vật dã. Thị dĩ chư hầu thái chi dĩ cống ư Thiên tử, Thiên tử thụ chi nhi liệt ư nhạc quan, ư dĩ khảo kỳ tục thượng chi mỹ ác, nhi tri kỳ chính trị chi đắc thất yên” (nghĩa là: Quốc là chỉ lĩnh vực phong cho chư hầu, phong là gọi chung các bài thi ca trong dân gian. Gọi rằng phong là chỉ lời dân phát ra bởi chịu sự cảm hóa của người trên, mà lời ấy lại đủ để cảm người, như vật nhân có gió mà động và phát ra tiếng, rồi tiếng ấy trở lại làm rung động vật. Bởi thế nên chư hầu nhặt những thi ca ấy để hiến Thiên tử, Thiên tử tiếp nhận và liệt vào nhạc quan, lấy đó để xét phong tục tốt xấu, biết việc chính trị nên hư) .
Điều trên cho thấy, những bài ca dao trong Kinh Thi được các nhạc quan ở Trung Quốc ngày xưa sưu tập trước đời Khổng Tử. Có lẽ, lúc trước nhan đề của sách là Thi chứ không có chữ Kinh, sau đó người ta thêm chữ Kinh vào vì họ cho rằng bộ sách này là do Khổng Tử san định. Và vấn đề Khổng Tử có thật sự là đã san định Kinh Thi hay không vẫn còn là vấn đề còn gây tranh cãi.
Ý kiến thứ nhất cho rằng Khổng Tử có san định Kinh Thi. Phần lớn những người theo ý kiến này thường dựa vào các bằng chứng in trong thiên Khổng Tử thế gia trong Sử ký của Tư Mã Thiên: “Cổ giả Thi tam thiên dư thiên, cập chí Khổng Tử, khứ kỳ trùng, thủ khả thi ư lễ nghĩa, thượng thái Tiết, Hậu Tắc, trung thuật Ân Chu chi thịnh, chí Ư Lệ chi khuyết…tam bách ngũ thiên” (nghĩa là: Ngày xưa, Thi có hơn ba ngàn thiên, Khổng Tử san khứ phần trùng phúc, chỉ lấy những thiên hợp với lễ nghĩa, trước nhặt các bài từ đời Tiết, Hậu Tắc, kế đến các bài thuật sự hưng thịnh đời Ân Chu, sau là các bài nói về sự khuyết điểm của U Vương và Lệ Vương…gom có ba trăm lẻ năm thiên) , thiên Văn nghệ chí trong Hán thư: “Khổng Tử thuần thủ Chu thi, thượng thái Ân, hạ thủ Lỗ, phàm tam bách ngũ thiên” (nghĩa là: Khổng Tử chọn lấy thi ca đời Chu, từ những bài của nước Ân đến những bài của nước Lỗ, phàm ba trăm lẻ năm thiên) hay Kinh Điển thích văn của Lục Đức Minh cũng có ghi lại nội dung tương tự như trên…Người ta dựa vào các thuyết in trong các tài liệu này để khẳng định Khổng Tử đã từng nghiên cứu âm nhạc, đem thi ca phổ thành nhạc khúc và sau này cũng đã san định lại Kinh Thi.
Bên cạnh đó, vẫn còn có ý kiến trái ngược. Một số người vẫn còn hoài nghi về việc san định Kinh Thi của Khổng Tử bởi chính ông cũng không hề nhắc đến việc này. Tiêu biểu cho ý kiến thứ hai là các học giả: Khổng Dĩnh Đạt, Trịnh Tiều, Chu Hy, Chu Di Tôn, Thôi Thuật…Họ cho rằng, nếu Thi có hơn ba ngàn thiên, nhưng Khổng Tử chỉ chọn lấy ba trăm lẻ năm thiên, tức là bỏ đi gần chín phần mười thì khác nào Khổng Tử đã đánh mất những tinh túy, tự tay phá hủy cả một kho tàng văn học phong phú của thời cổ vậy. Mặt khác, Sử ký của Tư Mã Thiên tuy có nói đến việc Khổng Tử san định Kinh Thi nhưng đồng thời cũng cho ta biết rằng: Trong thời Khổng Tử, thi ca xưa bị tàn khuyết nhiều .
Như vậy, tổng hợp cả hai ý kiến trên, ta có thể kết luận: Các bài thi ca xưa đến thời Khổng Tử đã bị mất mát với một số lượng khá lớn, khi tổng hợp lại thì chỉ còn độ hơn ba trăm thiên. Nếu Khổng Tử có san định Kinh Thi thì cũng chỉ loại bỏ bớt những câu, những chữ rườm rà, tối nghĩa chứ không phải bỏ hết chín phần mười, chỉ chọn lấy một phần mười như Tư Mã Thiên trong Sử ký đã nói .
1.2. Bố cục của Kinh Thi:
Kinh Thi gồm 311 thiên. Các bài thi ca xưa trong Kinh Thi tương truyền được sáng tác từ đầu thời Tây Chu đến cuối thời Xuân Thu. Trong số 311 thiên này, theo nghiên cứu, chỉ có 305 thiên là đầy đủ. 6 thiên còn lại là Nam cai, Bạch hoa, Hoa thử, Do canh, Sùng khâu và Do nghi chỉ còn đề mục, không có lời thơ, gọi là “dật thơ” (thơ đã mất). Có người cho rằng, trong sự kiện đốt sách của nhà Tần, lời thơ của 6 thiên này đã bị thiêu rụi dưới ngọn lửa tàn khốc ấy. Nhưng Trịnh Tiều trong Thi biện vọng cho rằng, 6 thiên còn lại của Kinh Thi vốn không có lời mà chỉ có nhạc.
Vào đời Hán, trong dân gian xuất hiện 4 bản Kinh Thi là Lỗ Thi, Hàn Thi, Tề Thi nhưng chỉ có bản Mao Thi do hai thầy trò Mao Hanh và Mao Trường biên soạn là bản thông dụng và còn lưu truyền đến ngày nay. Với 305 thiên còn lại, Mao Thi được chia làm 3 bộ phận:
A. Quốc phong: Quốc phong là những bài ca dao rất cổ của nhân dân sinh sống tại các nước chư hầu, đã được các nhạc quan sưu tập . Quốc phong có 160 thiên, chia làm 15 quyển, mỗi quyển ứng với mỗi nước, gồm có 2 phần nhỏ:
1) Chính phong: Chu Nam và Thiệu Nam
2) Biến phong