Lịch sử nhân loại và dân tộc Việt Nam đã từng ghi nhận phụ nữ là một nhóm xã hội lớn, chiếm phần nửa dân số đã có những đóng góp đáng kể trong sự phát triển xã hội thể hiện qua vai trò của họ trong gia đình và ngoài xã hội. Trong những thập kỉ gần đây, ở nhiều quốc gia, khu vực khác nhau trên thế giới, số lượng phụ nữ nắm giữ các chức vụ chính quyền cấp cao, kể cả cấp cao nhất và bộ phận phụ nữ lao động trí óc ở các lĩnh vực khác nhau tăng rõ rệt.
Theo nhận định của một số nhà tương lai học, đó là một trong những dấu hiệu nổi bật của giai đoạn văn minh đương đại, thậm chí có những người đã từng dự báo: “Thế kỷ XXI là thế kỷ của phụ nữ”. Nữ trí thức nước ta hiện nay tuy chiếm tỷ lệ không lớn nhưng ngày càng có nhiều người có trình độ cao, đảm nhận những trọng trách trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội: tỷ lệ nữ có bằng đại học, bằng thạc sỹ, tiến sỹ ngày càng tăng, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ nữ đại biểu quốc hội cao nhất trên thế giới, đứng thứ 2 ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương; 20% phụ nữ làm công tác lãnh đạo và quản lý Nhà nước các cấp từ Trung ương đến cơ sở...
Nữ trí thức là những người có phẩm chất và thiên chức của phụ nữ; được đào tạo cơ bản, có hệ thống về một lĩnh vực chuyên môn; lao động trí óc mang tính sáng tạo là chính trong tham gia sáng tạo và truyền bá văn hóa, đem lại lợi ích cho bản thân, gia đình và xã hội.
Bên cạnh những phẩm chất chung của trí thức là trí tuệ và trách nhiệm xã hội cao, nữ trí thức còn có những phẩm chất quan trọng là khả năng dung hòa giữa thiên chức phụ nữ trong gia đình và chức năng xã hội. Vì vậy, họ phải dành thời gian tâm huyết học tập nâng cao trình độ, giao lưu học hỏi đồng thời với việc lo toan giữ gìn hạnh phúc gia đình. Bởi vậy, mỗi thành công của họ trong sự nghiệp thì thường là họ phải đầu tư sức lực và trí tuệ gấp đôi so với nam trí thức.